jazz blues rock

Στο προηγούμενο άρθρο διαπιστώσαμε ότι η jazz γεννήθηκε στο σταυροδρόμι δύο πολιτισμών: του αφρικανικού και του αμερικανικού. Το ερώτημα όμως που γεννιέται είναι: ποιοι ήταν αυτοί οι πολιτισμοί (αν πράγματι υπήρχαν) κατά τον 19ο αιώνα; Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και σήμερα δύσκολα μπορούμε να μιλάμε για ενιαίο αφρικανικό πολιτισμό, στο βαθμό που αναφερόμαστε σε μία αχανή ήπειρο με πολλές διαφορετικές φυλές, γλώσσες, θρησκείες και κουλτούρες. Αν εξαιρέσουμε το χρώμα του δέρματος, οι αφρικανοί που χωρίς τη θέλησή τους βρέθηκαν στην αμερικανική ήπειρο, ελάχιστα κοινά σημεία είχαν μεταξύ τους αν τύχαινε να μην κατάγονται από την ίδια περιοχή. Συνήθως μάλιστα οι αφρικανοί της Αμερικής δεν μπορούσαν ούτε καν να μιλήσουν μεταξύ τους, για τον λόγο αυτό άλλωστε αναπτύξανε τοπικά γλωσσικά ιδιώματα όπως η γλώσσα pidgin των κρεολών. Είναι πολύ απλουστευτικό λοιπόν, να αναφερόμαστε στον αφρικανικό πολιτισμό εννοώντας κάτι ομοιόμορφο και συνεχές.

Όμως και ο αμερικανικός (βλέπε ευρωπαϊκός) πολιτισμός δεν ήταν περισσότερο ομοιόμορφος. Η αμερικανική ήπειρος πριν τον 19ο αιώνα, φιλοξενούσε τρείς κύριες εθνικές ομάδες ευρωπαίων αποίκων: Ισπανούς, Γάλλους και Αγγλοσάξονες. Η αφρικανική επίδραση στις παραπάνω τρείς διακριτές κουλτούρες, παρήγαγε τρία διαφορετικά αντίστοιχα μουσικά ιδιώματα: την μουσική της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής (Ισπανοί), την μουσική της Νέας Ορλεάνης (Γάλλοι) και φυσικά τα spirituals και gospels (Αγγλοι) που συνδέονται άμεσα με τα blues. Η αφρολατινοαμερικάνικη μουσική (που σήμερα την ονομάζουμε απλώς latin), πήρε σύντομα τον δικό της δρόμο κρατώντας αποστάσεις από αυτό που σήμερα ονομάζουμε jazz. Αντίθετα, η γαλλική και αγγλοσαξονική επίδραση ήταν καθοριστικές για την ανάδυση του νέου μουσικού ιδιώματος.

Η γαλλοκρατούμενη Νέα Ορλεάνη ήταν το κύριο χωνευτήρι των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων. Εκεί, ένας απελεύθερος σκλάβος (κρεολός=σχετικά ελεύθερος σκλάβος με πατέρα γάλλο και μητέρα αφρικανή)  είχε την δυνατότητα να αποδράσει από την κοινωνική του τάξη και να γίνει σημαντικός μέσω της νέας μουσικής, η οποία φαινόταν να διασκεδάζει όλο και περισσότερο τους Γάλλους αποίκους. Οπωσδήποτε, η μεσογειακή και καθολική κουλτούρα των Γάλλων επέδρασε στον τρόπο ζωής των μαύρων της Νέας Ορλεάνης: δημόσιες και θρησκευτικές γιορτές (όπως το καρναβάλι), μουσικές παρελάσεις και υπαίθριες συναυλίες με μεγάλες ορχήστρες ήταν κύρια συστατικά του γαλλικού τρόπου ζωής. Ακόμη και τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν από τους μαύρους της Νέας Ορλεάνης, όπως το κλαρινέτο, ήταν δανεισμένα από την γαλλική παράδοση.

Πέρα από τη Νέα Ορλεάνη, η αγγλοσαξονική επιρροή συντελέστηκε μέσα από την λαϊκή μουσική παράδοση των Σκωτσέζων και Ιρλανδών φτωχών αποίκων. Οι μαύροι μουσικοί εκτελώντας με τον δικό τους τρόπο τις παραδοσιακές μπαλάντες των αγγλοσαξόνων (ακούστε για παράδειγμα το Careless Love, ή το Saint James Infirmary, αμφότερες τυπικές λαϊκές αγγλοσαξονικές μπαλάντες όπως διασκευάστηκαν από μαύρους μουσικούς), καθιέρωσαν ως διακριτά μουσικά ιδιώματα τα spirituals και gospels, εξέλιξη των οποίων θεωρούνται τα blues που η σχέση τους με την εξέλιξη της jazz υπήρξε καθοριστική. ʼλλωστε, αφού οι μαύροι της Αμερικής μιλούσαν όλο και περισσότερο την αγγλική γλώσσα, επόμενο ήταν να αγαπήσουν και να ενσωματώσουν σταδιακά την αγγλοσαξονική μουσική παράδοση.

Πηγή εξωφύλλου : Eduardo Pavon